ជំនាញជាអ្នកអភិរក្ស និងជួសជុល ព្យាបាលថ្មប្រាសាទបុរាណ ទាមទារការអត់ធ្មត់ទឹកចិត្តតស៊ូខ្ពស់-Experts in preserving and repairing ancient stones require a lot of patience- 26 July 2023

ជំនាញអភិរក្ស និងជួសជុល ព្យាបាលថ្ម គឺជាការងារយ៉ាងច្បាស់លាស់មួយផ្សេងទៀត ក្នុងចំណោមជំនាញជាច្រើនដែលកំពុងតែធ្វើជាប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងការជួយថែទាំ ជួសជុល និងការពារប្រាសាទបុរាណនៅក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ។ អ្នកជំនាញវ័យក្មេងម្នាក់គឺ លោក សៅ រតនៈ ដែលកំពុងបំពេញការងារជួសជុលថ្មចម្លាក់បង្កាន់ដៃនាគនៅប្រាសាទបន្ទាយសំរ៉ែ បានចាត់ទុកថាជំនាញអភិរក្ស និងជួសជុល ព្យាបាលថ្មនេះ គឺទាមទារការអត់ធ្មត់យកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់បំផុត ប្រសិនបើគ្មានការអត់ធ្មត់ គឺវាមិនត្រឹមតែមិនអាចអភិរក្ស និងជួសជុលថ្មបុរាណដែលខូចខាតបានទេ ហើយវាប្រែក្លាយទៅជាការបំផ្លាញថ្ម ឬរូបចម្លាក់បុរាណនោះទៅវិញ។

លោក សៅ រតនៈ អាយុ២៩ឆ្នាំ ជាអតីតសិក្ខាកាមដែលធ្លាប់បានចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាល «ជំនាញអភិរក្សថ្ម» ក្រោមកិច្ចសហការរវាងអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាជាមួយក្រុមអភិរក្សថ្ម និងអង្គការ GIZ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣ ដល់២០១៥ ហើយមានដើមកំណើតជាអ្នកសៀមរាប មានប្រសាសន៍ថា ការងារអភិរក្ស និងជួសជុល ព្យាបាលថ្ម ជួបនូវការលំបាកជាច្រើន ទាំងការផ្គុំថ្ម ការព្យាបាលថ្ម ការលាងសម្អាតថ្ម ព្រោះថ្មខ្លះមានការពុកផុយលើក្បាច់ ដោយវាទាមទារឱ្យចិត្តទុកដាក់ខ្លាំង។ ប្រសិនបើសម្អាតមិនត្រឹមត្រូវ គឺវាអាចធ្វើឱ្យបាត់បង់នូវក្បូរក្បាច់ដើម ហើយបានប្រែក្លាយទៅជាបំផ្លាញរបស់ទាំងនោះទៅវិញ។ បន្ថែមលើនេះ នៅតាមការដ្ឋានជួសជុលប្រាសាទនានា ទីតាំងខ្លះមានភាពតូចបង្អៀតមិនអាចឱ្យយកឧបករណ៍ទៅជាជំនួយបានឡើយ ពិសេស ការលើកដាក់ថ្មធ្ងន់ៗ។ ដូច្នេះ ការអត់ធ្មត់ និងការយកចិត្តទុកដាក់បានជាលទ្ធផលយ៉ាងល្អប្រសើរ គឺជាចលករតែមួយគត់ ដែលអាចជំរុញនូវទឹកចិត្តឱ្យកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងការងារជួយដល់បុរាណវត្ថុទាំងឡាយឱ្យបានរឹងមាំឡើងវិញនោះ។

ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំមកនេះ លោក សៅ រតនៈ បានរួមចំណែកធ្វើការងារអភិរក្ស និងជួសជុលប្រាសាទមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់អង្គរ រួមទាំងប្រាសាទនៅក្រៅតំបន់អង្គរផង។ លោក រតនៈ ឱ្យដឹងទៀតថា ដំបូងឡើយ រូបលោកហាក់ដូចជាមិនសូវចាប់អារម្មណ៍លើជំនាញអភិរក្ស និងជួសជុលថ្ម នោះឡើយ។ ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីបានក្លាយជាសិក្ខាកាមក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលជំនាញអភិរក្សថ្មមកទើបលោកដឹងថា ការងារអភិរក្សថ្ម ជាផ្នែកមួយនៃការថែទាំសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ ហើយក៏ចាប់ផ្តើមមានអារម្មណ៍សប្បាយចិត្ត និងមានមោទកភាពដែលខ្លួនឯងបានក្លាយជាផ្នែកមួយក្នុងការជួយលើកស្ទួយ ក៏ដូចជា ថែទាំស្នាដៃដូនតាខ្មែរឱ្យបានគង់វង្សយូរអង្វែងសម្រាប់កូនចៅខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។

អ្នកស្រី គី ស្រីណោះ ជាអ្នកខេត្តសៀមរាបនិងអតីតសិក្ខាកាមចូលរួមរៀនក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលជំនាញអភិរក្សថ្ម ម្នាក់ទៀត ក៏បានឱ្យដឹងដែរថា អ្នកស្រីបានបម្រើការងារក្នុងវិស័យនេះរយៈពេលជាង១០ឆ្នាំមកហើយ។ អ្នកស្រី គី ស្រីណោះ មានប្រសាសន៍ថា អ្នកជំនាញអភិរក្សថ្មទាំងបុរសនិងស្រ្តី គឺសុទ្ធតែចេះជំនាញគ្រប់ផ្នែកដូចគ្នា និងអាចធ្វើការងារគ្រប់យ៉ាងបានទាំងអស់។ អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា ភាគច្រើនស្រីៗគឺច្រើនទទួលបន្ទុកការងារផ្តោតទៅលើការចងក្រងឯកសារ ដូចជា សម្រង់ប្លង់មុន និងក្រោយពេលជួសជុល ព្រមទាំងតាមដានគ្រប់ដំណាក់កាលនៃការរើរុះថ្មដើម្បីកុំឱ្យមានភាន់ច្រឡំដោយប្រការណាមួយជាដើម។ ការងារនេះ ថ្វីត្បិតតែមិនសូវប្រើកម្លាំងដូចក្រុមការងារបុរសក៏ពិតមែន តែក៏មានការលំបាក និងត្រូវចេះបត់បែន ដូចជា ទីតាំងខ្លះបាត់ថ្ម យើងត្រូវការបង្កើតថ្មី ទាមទារឱ្យមានការអត់ធ្មត់ និងសហការនៅក្នុងក្រុមផង។ អ្នកស្រី ស្រីណោះ បញ្ជាក់ថា វគ្គបណ្តុះបណ្តាលជំនាញអភិរក្សថ្ម ក៏បានផ្តល់ចំណេះដឹងឱ្យគ្រប់សិក្ខាកាមនូវចំណេះដឹងលើប្រភេទថ្ម និងប្រវត្តិសាស្រ្តដែរ ដែលជំរុញទឹកចិត្តឱ្យកាន់តែស្រលាញ់បន្ថែមទៀត ហើយលោកស្រីក៏ចង់ឱ្យចំណេះជំនាញផ្នែកអភិរក្សថ្មផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយដល់សាធារណជន ដើម្បីបណ្តុះគំនិតឱ្យពួកគាត់ស្រឡាញ់ និងបានចូលរួមអភិរក្សគ្រប់រូបភាពជាមួយអ្នកជំនាញ។

បច្ចុប្បន្ននេះនៅកម្ពុជា គឺមានក្រុមអ្នកជំនាញអភិរក្ស និងជួសជុលថ្មប្រាសាទបុរាណចំនួនតិចតួចនៅឡើយ។ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា កំពុងសហការជាមួយស្ថាប័នGIZ អាល្លឺម៉ង់ ក្នុងការបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញនេះលើកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយមួយចំនួនថែមទៀត ដើម្បីឈានទៅរកការបង្កើនធនធានមនុស្សផ្នែកនេះឱ្យកាន់តែសំបូរឡើងនៅពេលអនាគតឆាប់ៗ៕

អត្ថបទ: លោក យី សុថា
រូបភាព: លោក ភោគ ជា

Experts in preserving and repairing ancient stones require a lot of patience.

Stone conservation skill is just one of the many skills that are being done daily to assist in the maintenance, repair, and protection of ancient temples in the Angkor area. A young expert, Mr. Sao Rattanak, who is working on repairing the Naga balustrade at the Banteay Samre temple, considers that the skill of stone conservation requires the utmost patience, without patience, it is not possible to repair the damaged ancient stone, and it turns into the destruction of ancient stone or sculpture.

Mr. Sao Rattanak, 29 years old, a former trainee who attended the training course “Stone Conservation Skills” under the cooperation between APSARA National Authority with the Stone Conservation Unit and GIZ from 2013 to 2015, said that the stone conservation work encounters many difficulties such as assembling stones, treating stones, and cleaning stones, because some stones have decay on the surface, which requires a lot of care. In addition, some restoration sites are so small that it is not possible to take tools to help, especially lifting heavy stones. Therefore, patience and attention are the only motivators that can motivate archaeologists to work harder.

For the past 10 years, Mr. Sao Rattanak has contributed to the conservation and restoration of some temples in the Angkor area, including temples outside the Angkor area. Mr. Rattanak said that at first, he did not seem to be interested in stone conservation and repair skills. But after becoming a trainee in stone conservation skills training, he realized that stone conservation work is part of preserving heritage and also began to feel happy and proud that he had become a part of helping to improve it. As well as preserving the works of Khmer ancestors for the next generation of Cambodians.

Ky Srey Nos, a resident of Siem Reap province and another former trainee in stone conservation training, also said that she has been working in this field for more than 10 years. Ms. Ky Srey Nos said that stone conservation experts, both men and women, have the same skills in all areas and can do the same work. She added that most of the women are in charge of the work, focusing on documentation, such as mapping before and after the repair, as well as monitoring all stages of stone removal to avoid any confusion and so on. This job, although not as labor-intensive as the men’s team, is also difficult and requires some flexibility, such as some missing stones, we need to innovate or require patience and cooperation in the team. Ms. Srey Nos stated that the training course on stone conservation also provided knowledge to all participants on the type of stone and history, which encourages more love, and she also wants the knowledge of stone conservation skills to be widely disseminated to the public to love and participate in the preservation with experts.

At present, there are a small number of experts in the field of conservation and restoration of ancient temples in Cambodia. APSARA National Authority is cooperating with GIZ in training this skill for the next generation of Cambodians to increase the human resources in this field soon.

Article: Mr. Yi Sotha
Photos: Phouk Chea